مونوفیلامان (Monofilament) یکی‌از اصلی‌ترین ابزارهای مورداستفاده‌در معاینات ارزیابی نوروپاتی بیماران دیابتی است. مونوفیلامان جیما شامل یک قطعه اصلی و سه فیلامان یدکی می‌باشد.
مونوفیلامان، وسیله ای تشخیصی به‌منظور ارزیابی نوروپاتی محیطی وابسته به دیابت است که درمانگر با استفاده‌از فشاردادن آن بر نقاط معینی از دست و یا پای بیمار ( فشار ۱۰ نقطه‌ای )، وجودیا فقدان حس لامسه سطحی اورا می‌سنجد.
مونو فیلامان درواقع رشته‌ای پلاستیکی وقابل‌انعطاف در وزن‌های مختلف ( مونوفیلامان های ۵، ۷ و ۱۰ گرمی ) است که با فشار خم شده ، و نیرویی معادل وزن خود به پوست واردمی‌کند. نیروی وارد شده از مونوفیلامان درواقع فشار استاندارد لازم جهت ارزیابی نوروپاتی دیابتی است.
حس کردن و ادراک بیمار دیابتی ازفشار وارده، سلامت ویا آسیب‌دیدگی اعصاب حسی دست و پا ی اورا معین می‌سازد.
آزمون بررسی پای دیابتی به‌منظور تشخیص احتمال ابتلا‌به نوروپاتی دیابتی محیطی توسط مونوفیلامان ۵٫۰۷/۱۰g.، یکی‌از روشهای ساده، کم هزینه و مناسب برای ارزیابی نوروپاتی حسی در معاینات بالینی است.
استفاده‌از تست مونوفیلامان ، به‌همراه آزمون‌های تشخیصی مانند تکمیل جدول میشیگان ویا استفاده‌از سایر ابزارهای تشخیص نوروپاتی مانند ترموفیل ( تست گرما/سرما)، دیاپازون پزشکی ( تست حس لرزش ) و تمایزگر حسی جهت ارزیابی جامع و بهینه بیماران دیابتی توصیه می‌شود.
نوروپاتی چیست ؟
نوروپاتی، اختلالی ناشی‌از التهاب ویا آسیب اعصاب محیطی است که‌بر میزان تحریک پذیری اعصاب، بویژه اعصاب دست‌وپا تاثیر می گذارد. رایجترین علل ایجاد نوروپاتی محیطی شامل آسیب های تروماتیک، عوامل ژنتیکی، قرارگیری درمعرض مواد سمی و بیماری های مختلف متابولیکی یا ویروسی مانند دیابت و زونا است. میزان درگیری عصبی درافراد مختلف مبتلا به نوروپاتی متفاوت‌است.
بیماران مبتلا به نوروپاتی محیطی معمولا دچار علائمی چون ضعف یا خارش، بیحسی، سوزش یا گزگز تمامی بدن، بویژه دست و پا می‌گردند. برای درمان نوروپاتی، روشهای متفاوتی براساس شرایط بیمار، شدت و نوع علائم بیماری تجویز می‌شود و اغلب بیماران نوروپاتی می‌توانند درصورت بکارگیری درمان مناسب به بهبودی دست یابند.
نوروپاتی دیابتی چیست؟
نوروپاتی دیابتی، شایع ترین عارضه درمیان بیماران دیابتی است. حدود نیمی از بیماران مبتلابه دیابت شیرین طولانی مدت ( دیابت نوع ۱ و نیز دیابت نوع ۲) دچار نوروپاتی دیابتی شده و عامل ایجادکننده زخم پای دیابتی در بیش‌از۸۰ درصد موارد نیز نوروپاتی محیطی است. فیزیوتراپی و همچنین بکارگیری رژیم غذایی سختگیرانه دارای قند پایین نقش مهمی در درمان نوروپاتی دیابتی دارند.
به‌منظور پیشگیری از ابتلا به نوروپاتی دیابتی و نیز کنترل موثر آن، به‌تمامی بیماران دیابتی و به‌ویژه بیماران مسن، مخصوصا آنها که سابقه قندخون بالا دارند، توصیه می‌گردد مرتبا تحت بررسی و غربالگری باشند. جهت پیشگیری از ابتلا‌به زخم پای دیابتی بدون بروز علائم نوروپاتی، معمولا از تست میشیگان و یا سایر روشهای ارزیابی استفاده می شود. تست میشیگان شامل بررسی وضع فرد دیابتی ازطریق تست مونوفیلامان ، تست سرما و گرما بااستفاده‌از ترموفیل، بررسی احساس لرزش/ویبریشن توسط دیاپازون و مشاهده و ارزیابی رفلکس پا توسط چکش رفلکس ( چکش تیلور ) و سپس ارزیابی داده های بدست آمده‌در جدول میشیگان خواهد بود.
