اگر چه برخی از وسایل جراحی از تیتانیوم، آلیاژهای کبالت(ویتالیوم) و یا فلزات دیگر ساخته می شوند اما بیشتر آنها از جنس فولاد ضد زنگ می باشند.
آلیاژ بکار رفته در ساخت وسایل جراحی باید زمانیکه در معرض خون، مایعات بدن ، محلولهای ضدعفونی کننده، استرلیزاسیون و هوا قرار میگیرند، مقاومت لازم را داشته و دچار خوردگی نشوند.
تولید کنندگان ابزار جراحی باید در ساخت وسایل جراحی از آلیاژهایی استفاده کنند که دوام، ظرافت و راحتی لازم را در حین کار داشته باشند.
فولاد ضد زنگ:
فولاد ضد زنگ، آلیاژی از آهن، کروم و کربن می باشد. البته ممکن است موادی همچون نیکل، منگنز، سیلیکون، مولیبدنیوم، سولفور و عناصر دیگر هم جهت جلوگیری از خوردگی و یا افزایش قدرت انعطاف پذیری وسایل جراحی به فولاد ضد زنگ افزوده شود. ترکیبات فولاد، میزان گرما و کارهایی که در پایان ساخت بر روی ابزار جراحی انجام می شود، کیفیت وسایل جراحی را تعیین می کند.
کروم موجود در فولاد آنرا در برابر خوردگی مقاوم نگه می دارد و وجود کربن برای سخت بودن فولاد الزامی است اما اثرات مقاوم کروم در برابر خوردگی را کاهش می دهد.
آلیاژهای آهن در ۴۰۰ نوع بیشترین کاربرد را در ساخت وسایل جراحی دارند.
پس از ساخت و اتصال وسایل آنها را در معرض گرما قرار داده و روکش می دهند. سپس جهت تشخیص وجود هر گونه ضایعه در آنها عکسبرداری با اشعه ایکس و یا فلوئورسکوپی استفاده می کنند.
تیتانیوم:
در مقایسه با فولاد ضد زنگ، ویژگیهای متالوژیک تیتانیوم برای ساخت وسایل میکروسرجری عالی می باشد.
تیتانیوم غیر مغناطیسی بوده و در میدان مغناطیس حرکت نمی کند . آلیاژ تیتانیوم در مقایسه با فولاد ضد زنگ سخت تر، محکمتر و از لحاظ وزنی سبکتر بوده و در برابر خوردگی مقاومتر می باشد.
ویتالیوم:
ویتالیوم آلیاژی از کبالت، کرومیوم و مولیبدنیوم می باشد. ویژگیهای این فلز از قبیل مقاومت در برابر خوردگی موجب شده که از آن در ساخت وسایل ارتوپدی و پروتزهای صورت و چانه استفاده نمایند. از ویتالیوم در ساخت وسایلی استفاده می شود که در بدن کاشته می شوند. فلزات مختلف اگر در کنار یکدیگر قرار گیرند باعث خوردگی یکدیگر می شوند اما اگر آلیاژهای کبالت در داخل بدن کاشته شوند با بلزات دیگر (مثل فولاد ضد زنگ) واکنش نشان نمی دهند.
الیاژهای حافظه دار:
کاربرد پزشکی آلیاژهای حافظه دار به عنون یک عملگر با اثر باقیمانده در داخل بدن قابل بررسی است.آلیاژی که در بدن افراد برای بهبود رفتار بالینی اعضای آنها بکار گرفته شده است نباید مولد هیچ گونه حساسیتی باشدعلاوه بر آن آلیاژ بکار گرفته شده نباید به صورت ذراتی از یون آن ماده وارد خون شخص گیرنده این گونه آلیاژها شود.
جنبه های متعددی شامل شاخص های مزاجی افراد همچون سن ، قوای بدن و سلامتی و خصوصیات شیمیایی مواد همانند خوردگی ،تخلخل پذیری سطح، تاثیرات سمی و عناصر موجود در مواد به منظور پذیرش مواد مذکور در بدن افراد باید مورد بررسی قرار گیرند.
در راستای تولید وسیع ابزارهای جراحی در سال های اخیر ابزارهای جراحی حافظه دار قابل توجهی تولید شده است که به شرح تعدادی از آنها پرداخته می شود.
سبد حافظه دار برای خارج کردن سنگ های مثانه و صفراوی مورد استفاده قرار می گیرد .
کاربرد پمپ بالونی داخل آئورت برای جلوگیری از مسدود شدن رگ های خونی در هنگام آنژیوپلاستی می باشد.این وسیله دارای تیوبی با اثر حافظه دار است و عملکرد آن با مواد پلی مری که خاصیت ارتجاعی دارند قابل مقایسه است.
شکل زیر انبرک ها ، شامل انبرک های قیچی دار و پنس مورد استفاده در لاپاراسکوپی را نشان می دهد.
دقت و نرمی در حرکت از جمله خصوصیات این ابزار می باشد.
فلزات دیگر:
اگر چه بیشتر وسایل از آلیاژهای فولاد و دیگر فلزاتی که در قبل ذکر شد ساخته می شوند اما تعدادی از وسایل جراحی از برنج، نقره و آلومینیوم ساخته میشوند.
کربید تنگستن یک فلز سخت استثنایی است که بصورت ورقه های نازک در ساخت تیغ های جراحی و وسایل دیگر مورد استفاده قرار می گیرد.
روکش دادن وسایل جراحی:
آلیاژهای آهن را می توان پس از ساخت با یکگ روکش براق پوشاند.
از کروم ، نیکل،کادمیوم، نقره و مس برای ایجاد روک براق برای وسایل استفاده می شود. اگر وسایل فولادی بدون روکش باشند خودبخود دچار زنگ زدگس و پوسته پوسته شدن می شوند.
بمنظور جلوگیری از این عوارض، وسایل فولادی را روکش می دهند.زنگ زدن ممکن است زیر روکش وسایل اتفاق بیافتد، اما امروزه زنگ زدن وسایل روکش دار خیلی نادر است.
دسته بندی ابزار جراحی:
برش دهنده ها و جدا کننده ها (cutting & dissecting)
- تیغه ها و دسته های بیستوری
- چاقوها
- قیچی ها
- کورت ها
- تیغه های برش استخوان
- جدا کننده ها
- رانژورها
- سوهان ها
نگهدارنده ها و حمل کننده ها ( Grasping & Holding)
- پنس های بافت
- نگهدارنده های استخوان
- دیگر نگهدارنده ها
فشار آورنده ها و مسدود کننده ها(Clamping & Occluding)
- هموستات ها
- دیگر مسدود کننده ها
بازکننده ها و کنار زننده ها(Exposing & Retracting)
- رترکتورهای دستی
- رترکتورهای خودکار
- هوک ها
- اسپکلوم ها
گشاد کننده ها (Dilators)
- دیلاتورها
ابزارهای بخیه (Suture Devices)
- سوزنگیرها
- استاپلرها
ساکشن (Suction)
- دستگاه ساکشن
- سرساکشن ها
آندوسکوپ ها (Endoscopes)
- انواع آندوسکوپ ها
- وسایل آندوسکوپی
سایر وسایل اتاق عمل
- میکروسکوپ
- لیزر
- دفیبریلاتور
- دستگاه بیهوشی
- پالس اکسیمتر
- پیس میکر
- دیاترمی
- کاپنوگرافی
- اکوکاردیو گرافی
- چراغ سیالیتیک
- ونتیلاتور