نگاه اجمالی
سنگ صفرا رسوبات سخت شده مایعات گوارشی است که می تواند در کیسه صفرا ایجاد شود. کیسه صفرا عضوی کوچک و به شکل گلابی در سمت راست شکم ، درست در زیر کبد شماست. کیسه صفرا مایعی گوارشی به نام صفرا را در خود نگه می دارد که در روده کوچک شما آزاد می شود.
اندازه سنگهای صفراوی از کوچکی یک دانه شن تا اندازه یک توپ گلف است. بعضی از افراد فقط یک سنگ صفرا ایجاد می کنند ، در حالی که دیگران به طور همزمان سنگ صفراوی زیادی ایجاد می کنند.
افرادی که علائم سنگ صفراوی خود را تجربه می کنند معمولاً به جراحی برداشتن کیسه صفرا نیاز دارند. سنگ های صفراوی که هیچ علائم و نشانه ای ایجاد نمی کنند ، معمولاً نیازی به درمان ندارند.
علائم سنگ کیسه صفرا
سنگ کیسه صفرا ممکن است هیچ علائم و نشانه ای ایجاد نکند. اگر سنگ صفرا در مجاری قرار گرفته و باعث انسداد شود ، علائم و نشانه های بدست آمده می تواند شامل موارد زیر باشد:
- درد ناگهانی و به سرعت در قسمت فوقانی شکم شما شدت می یابد
- درد ناگهانی و به سرعت در مرکز شکم ، درست زیر استخوان سینه
- کمر درد بین تیغه های شانه شما
- درد در شانه راست
- حالت تهوع یا استفراغ
درد سنگ کیسه صفرا ممکن است چند دقیقه تا چند ساعت طول بکشد.
چه موقع به پزشک مراجعه کنیم
اگر علائم و نشانه هایی دارید که شما را نگران می کند با پزشک خود وقت بگیرید.
در صورت بروز علائم و نشانه های یک عارضه سنگ کیسه صفرا ، سریعاً به دنبال مراقبت باشید.
درد شکم به قدری شدید است که نمی توانید آرام بنشینید یا موقعیت راحتی پیدا کنید
زرد شدن پوست و سفیدی چشم (زردی)
تب شدید همراه با لرز
علل ابتلا به سنگ کیسه صفرا
مشخص نیست که چه عواملی باعث تشکیل سنگ صفرا می شوند. پزشکان فکر می کنند ممکن است سنگ صفرا در نتیجه موارد زیر ایجاد شود:
صفرا حاوی کلسترول بیش از حد است
به طور معمول ، صفرا حاوی مواد شیمیایی کافی برای حل کلسترول دفع شده توسط کبد است. اما اگر کبد کلسترول بیشتری از مقدار صفرا حل کند ، کلسترول اضافی ممکن است به صورت بلور و در نهایت به سنگ تبدیل شود.
صفرا شما حاوی بیلی روبین بیش از حد است.
بیلی روبین ماده شیمیایی است که هنگام تجزیه سلول های قرمز خون در بدن تولید می شود. برخی شرایط باعث می شود که کبد شما بیلی روبین بیش از حد تولید کند ، از جمله سیروز کبدی ، عفونت های دستگاه صفراوی و برخی از اختلالات خونی. بیلی روبین اضافی به تشکیل سنگ صفرا کمک می کند.
کیسه صفرا به درستی خالی نمی شود
اگر کیسه صفرا به طور کامل یا اغلب به اندازه کافی خالی نشود ، ممکن است صفرا بسیار متمرکز شود و در تشکیل سنگ صفرا نقش داشته باشد.
انواع سنگ صفرا
انواع سنگهای صفراوی که می توانند در کیسه صفرا ایجاد شوند عبارتند از:
سنگهای صفراوی کلسترول: متداول ترین نوع سنگ صفراوی که سنگ صفراوی کلسترول نامیده می شود ، اغلب به رنگ زرد دیده می شود. این سنگهای صفراوی عمدتا از کلسترول حل نشده تشکیل شده اند ، اما ممکن است حاوی اجزای دیگری باشند.
سنگ صفرا رنگدانه: این سنگهای قهوه ای تیره یا سیاه هنگامی تشکیل می شوند که صفرا حاوی بیش از حد بیلی روبین باشد.
عوامل خطر
عواملی که ممکن است خطر سنگ کیسه صفرا را افزایش دهند عبارتند از:
- زن بودن
- ۴۰ سال یا بیشتر بودن
- بومی آمریکایی بودن
- اسپانیایی تبار بودن از اصل مکزیکی بودن
- اضافه وزن یا چاقی
- بی تحرک بودن
- باردار بودن
- داشتن یک رژیم غذایی پرچرب
- خوردن یک رژیم غذایی با کلسترول بالا
- رژیم غذایی کم فیبر
- داشتن سابقه خانوادگی سنگ کیسه صفرا
- مبتلا به دیابت
- داشتن برخی اختلالات خونی ، مانند کم خونی سلول داسی شکل یا سرطان خون
- کاهش وزن خیلی سریع
- مصرف داروهایی که حاوی استروژن هستند ، مانند داروهای ضد بارداری خوراکی یا داروهای هورمون درمانی
- مبتلا به بیماری کبد
عوارض سنگ صفرا
عوارض سنگ صفراوی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
التهاب کیسه صفرا
سنگ صفراوی که در گردن کیسه صفرا قرار می گیرد می تواند باعث التهاب کیسه صفرا شود (کوله سیستیت). کولسیستیت می تواند باعث ایجاد درد و تب شدید شود.
انسداد مجرای صفراوی مشترک
سنگ صفرا می تواند لوله ها (مجاری) را که از طریق آنها صفرا از کیسه صفرا یا کبد به روده کوچک شما جریان دارد ، مسدود کند. درد شدید ، زردی و عفونت مجاری صفراوی می تواند منجر شود.
انسداد مجرای لوزالمعده
مجرای لوزالمعده لوله ای است که از پانکراس عبور می کند و درست قبل از ورود به دوازدهه به مجرای صفراوی مشترک متصل می شود. آب میوه های لوزالمعده ، که به هضم غذا کمک می کنند ، از طریق مجرای لوزالمعده جریان می یابند.
یک سنگ صفرا می تواند باعث انسداد مجرای لوزالمعده شود ، که می تواند منجر به التهاب لوزالمعده (پانکراتیت) شود. پانکراتیت باعث درد شدید و مداوم شکم می شود و معمولاً به بستری شدن در بیمارستان نیاز دارد.
سرطان کیسه صفرا
خطر ابتلا به سرطان کیسه صفرا در افرادی که سابقه سنگ صفرا دارند ، است. اما سرطان کیسه صفرا بسیار نادر است ، بنابراین حتی اگر خطر ابتلا به سرطان بالا باشد ، احتمال سرطان کیسه صفرا هنوز بسیار ناچیز است.
جلوگیری از ابتلا به سنگ صفرا
در صورت بروز موارد زیر می توانید خطر ابتلا به سنگ صفرا را کاهش دهید.
از وعده های غذایی صرف نظر نکنید.
سعی کنید هر روز به وعده های غذایی معمول خود پایبند باشید. حذف وعده های غذایی یا روزه داری می تواند خطر ابتلا به سنگ صفرا را افزایش دهد.
به آرامی لاغر شوید.
اگر نیاز به کاهش وزن دارید ، آهسته پیش بروید. کاهش سریع وزن می تواند خطر ابتلا به سنگ صفرا را افزایش دهد. هدف شما این است که هفته ای ۱ یا ۲ پوند (حدود ۰.۵ تا ۱ کیلوگرم) وزن کم کنید.
غذاهای حاوی فیبر بیشتر بخورید.
غذاهای غنی از فیبر ، مانند میوه ها ، سبزیجات و غلات کامل را در رژیم غذایی خود بگنجانید.
وزن سالم داشته باشید.
چاقی و اضافه وزن خطر سنگ کیسه صفرا را افزایش می دهد. با کاهش تعداد کالری دریافتی و افزایش میزان فعالیت بدنی برای رسیدن به وزن سالم تلاش کنید. هنگامی که به یک وزن سالم رسیدید ، با ادامه رژیم غذایی سالم و ادامه ورزش برای حفظ آن وزن تلاش کنید.
تشخیص سنگ کیسه صفرا
آزمایشات و روشهایی که برای تشخیص سنگ صفرا و عوارض سنگ صفرا استفاده می شود شامل موارد زیر است:
سونوگرافی شکم
این آزمایش همان آزمایشی است که معمولاً برای یافتن نشانه های سنگ کیسه صفرا استفاده می شود. سونوگرافی شکمی شامل انتقال یک دستگاه (مبدل) به عقب و جلو در ناحیه معده شما است. مبدل سیگنالهایی را به رایانه ارسال می کند که باعث ایجاد تصاویری می شود که ساختارهای شکم شما را نشان می دهد.
سونوگرافی آندوسکوپی (EUS)
این روش می تواند به شناسایی سنگهای کوچکتری که ممکن است در سونوگرافی شکم از دست رفته باشند ، کمک کند. در طی EUS پزشک شما یک لوله نازک و انعطاف پذیر (آندوسکوپ) را از دهان و از طریق دستگاه گوارش عبور می دهد. یک دستگاه سونوگرافی کوچک (مبدل) در لوله امواج صوتی ایجاد می کند که تصویری دقیق از بافت اطراف ایجاد می کند.
سایر آزمایشات تصویربرداری
آزمایشات اضافی ممکن است شامل کولسیستوگرافی خوراکی ، اسکن ایمینودیاستیک اسید کبدی صفراوی (HIDA) ، توموگرافی کامپیوتری (CT) ، کلانژیوپانکراتوگرافی تشدید مغناطیسی (MRCP) یا کلانژیوپانکراتوگرافی رتروگراد آندوسکوپیک (ERCP) باشد. سنگ های صفراوی که با استفاده از ERCP کشف شده اند ، می توانند در حین عمل برداشته شوند.
آزمایش خون آزمایش خون ممکن است عفونت ، زردی ، پانکراتیت یا سایر عوارض ناشی از سنگ صفرا را نشان دهد.
درمان سنگ کیسه صفرا
اکثر افراد مبتلا به سنگ صفرا که علائمی ایجاد نمی کنند ، هرگز نیازی به درمان نخواهند داشت. پزشک شما تشخیص می دهد که آیا درمان سنگ کیسه صفرا بر اساس علائم و نتایج آزمایش تشخیصی نشان داده شده است.
پزشک شما ممکن است به شما توصیه کند تا از علائم عوارض سنگ صفراوی مانند شدت درد در ناحیه فوقانی شکم ، هوشیار باشید. اگر علائم و نشانه های سنگ صفرا در آینده رخ دهد ، می توانید درمان کنید.
گزینه های درمانی برای سنگ کیسه صفرا عبارتند از:
جراحی برای برداشتن کیسه صفرا (کوله سیستکتومی)
پزشک شما ممکن است جراحی برای برداشتن کیسه صفرا را توصیه کند ، زیرا سنگ صفرا به طور مکرر عود می کند. هنگامی که کیسه صفرا برداشته شد ، صفرا مستقیماً از کبد به روده کوچک شما جریان می یابد ، نه اینکه در کیسه صفرا ذخیره شود.
برای زنده ماندن به کیسه صفرا نیاز ندارید و برداشتن کیسه صفرا تاثیری در هضم غذا ندارد اما می تواند باعث اسهال شود که معمولاً موقتی است.
داروهایی برای حل سنگ کیسه صفرا
داروهایی که از طریق دهان مصرف می کنید ممکن است به حل سنگ کیسه صفرا کمک کند. اما ممکن است ماهها یا سالها درمان طول بکشد تا سنگهای صفراوی شما از این طریق حل شود و در صورت قطع درمان سنگهای صفراوی دوباره تشکیل می شوند.
بعضی اوقات داروها موثر نیستند. از داروهای سنگ صفرا معمولاً استفاده نمی شود و مخصوص افرادی است که نمی توانند تحت عمل جراحی قرار بگیرند.
مراجعه به پزشک برای درمان سنگ صفرا
اگر علائم یا نشانه هایی دارید که شما را نگران می کند با مراجعه به پزشک خانواده یا پزشک عمومی شروع کنید. اگر پزشک به وجود سنگ کیسه صفرا مشکوک باشد ، ممکن است شما به پزشکی متخصص سیستم گوارش (متخصص گوارش) یا جراح شکم ارجاع شوید.
از آنجا که قرارها می توانند مختصر باشند ، و از آنجا که غالباً اطلاعات زیادی برای پوشش دادن وجود دارد ، خوب است که آماده باشید. در اینجا برخی از اطلاعات برای کمک به شما در آماده شدن ، و انتظاراتی که از پزشک دارید ، آورده شده است.
آنچه شما می توانید انجام دهید:
از هرگونه محدودیت قبل از قرار ملاقات آگاه باشید: در زمان تعیین وقت ، حتماً سوال کنید که آیا باید کاری از قبل انجام دهید ، مثلاً رژیم خود را محدود کنید.
علائمی را که تجربه می کنید بنویسید ، از جمله علائمی که به نظر می رسد با دلیل تعیین وقت ملاقات ارتباط نداشته باشد.
اطلاعات شخصی اصلی ، از جمله استرسهای عمده یا تغییرات اخیر زندگی را بنویسید.
لیستی از تمام داروها ، ویتامین ها یا مکمل هایی که مصرف می کنید تهیه کنید.
یکی از اعضای خانواده یا دوست خود را همراه داشته باشید. گاهی اوقات درک همه اطلاعات ارائه شده در هنگام ملاقات ممکن است دشوار باشد. شخصی که شما را همراهی می کند ممکن است چیزی را فراموش کرده یا فراموش کرده باشید.
سوالاتت رو برای پرسیدن از دکتر بنویس.
سوالات پزشک از شما
پزشک شما ممکن است بپرسد:
- اولین بار از چه زمانی علائم را تجربه کردید؟
- آیا علائم شما مربوط به غذا خوردن است؟
- آیا علائم شما هرگز شامل تب بوده است؟
- آیا علائم شما مداوم بوده است یا گاه به گاه؟
- علائم شما چقدر شدید است؟
- علائم شما چه مدت ادامه دارد؟
- چه چیزی ، اگر به نظر می رسد ، علائم شما را بهبود می بخشد؟
- به نظر می رسد چه علتی ، علائم شما را بدتر می کند؟
برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد سنگ کلیه نیز می توانید روی لینک کلیک کرده و مقاله سنگ کلیه را مطالعه فرمایید.